मी गेल्यावरच दुःख ...

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही

माझ्या अस्तित्वाचे प्रश्न तुला उमगणार नाहीत

असेल ती सारी अंधारमय रात्र

पौर्णिमेला देखील चंद्र दिसणार नाही

तुला पाहून चांदण्या हसणार नाही

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही,

उरतील मागे आठवणी माझ्या

लिहून ठेवलेल्या कविता थोड्या

असेलच माझ्या अस्तित्वाचे पुरावे काही 

तर तेही देतील मी असल्याचा भास काही

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही,

पेटेल चिता माझी राख देह होईल

तुझ्या जवळ असलेला गंध माझा 

मी असल्याचे पुरावे देईल

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही,

तू रडशील, मात्र तू स्वतःला सावरशील ही

चार दिवसाच दुःख असेल

पुन्हा तू मला विसरशील ही

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही,

मी होतो वेडा, मी म्हणायचो की,

लिहिल्या कविता, मांडल्या भावना,

कधी त्यातही लिहिल्या होत्या वेदना 

तू त्याही ही समजल्या नाहीस

मी गेल्यावरच दुःख तुला कळणार नाही.

- कृष्णा जोशी 😍

नमस्कार मी रविवार बोलतोय ...

नमस्कार मी रविवार बोलतोय, अहो काय विसरलात की काय तुम्ही मला, महिनाच झालाय फक्त, नेहमी सारख माझ्याशी तुम्हाला वागत येत नाही पण काय मंडळी तुम्ही मला पार विसरूनच गेलात, किती आतुरतेने वाट पहायचे बर माझी, सगळं माझ्यामुळे मिळणाऱ्या सुट्टीवर अवलंबून असायच तुमचं, कोणाला मनसोक्त झोप हवी असायची तर कोणाचा पिकनिक ला जायचं असायचं, कधी एकदा रविवार येतो आम्ही सगळे मित्र एकत्र येतो party करतो असे सगळ्यांचेच प्लॅन माझ्या जीवावर अवलंबून असायचे, पण काय महिनाभरात विसरलात मला, मी समजू शकतो हो ह्या कोरोना मुळे तुमच्या आयुष्याचा रविवार झालाय पण माझा काय दोष हो, मी ही अगदी तुमच्या सारखा निश्चिंत होतो, रोजचच जीवन सुखाचं पण हे सुखं हरवलं, अगदी दुःखी झालात अस मी म्हणणार नाही, पण घरा बाहेर निघणं अवघड झालं रोजचं धकाधकीच जीवन शांत झालं, ह्या शांततेने इतक्या वर्षात न समजलेले आई-बाबा भाऊ-बहीण खऱ्या अर्थाने समजले असतील, घर म्हणजे काय याची व्याख्या पाठ झाली असेल. 

तुम्ही मला विसरलात तरी हरकत नाही पण ते घरपण जपा, घरातच राहून स्वतःलाही जपा, मी कुठे जाणार मी आहे इथेच तुमची वाट बघत भेटू आपण लॉकडाऊन संपलं की, तोपर्यंत मज्जा करा घरात राहूनच. Bye bye.

#Happy_Sunday

.

. - कृष्णा जोशी 😍

तरुण आहे रात्र अजूनी ...

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो

चांदण्यांच्या सहवासात चंद्र लाजरा होतो

तारुण्याच्या प्रखर शिरावरी मनास बहर येतो

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो,

वेडावल्या या जीवाचा कधी -हास होतो

रात्रीत जगण्याचा नवा ध्यास होतो

ध्यासात धुंद मी मायेचा घास होतो

घास घालीता माय, मी तिचा सहवास होतो

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो,

या रात्रीत मी वेडा तुटता तारा होतो

अनेक ईच्छा घेऊन, मी ही लुप्त होतो

शोधीत मजला सारेच, मी भास होतो

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो,

रात्रीत जगण्याचा सखे एक नवा इतिहास होतो

या आयुष्याच्या इतिहासात मी तुझेच नाव होतो

तू मी एक अन् संसार सारा एक होतो 

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो,

क्षणभर मी वेडा तुझा श्वास होतो

श्वासात गंधाळलेला मी तुझाच भास होतो

भासात तू जरी मी तुझाच खास होतो

तरुण आहे रात्र अजूनी जीव वेडा होतो.

- कृष्णा जोशी 😍

जगता जगता राहून गेलं - 2

          तुझ्या हास्याने हा आत्मा अनंतात चैतन्य फुलून बहरत होता, वेडा होऊन बागडत होता, हळूच कोणी पुटपुटला हा प्रेमवेडा दिसतोय. प्रेमवेडा म्हणजे काय ? हो कोणाला तरी खूप जीव लावणं, जीवापाड प्रेम करणं ज्याच्याविना जगणे पुरे नाही. आई, बाप, बहीण, भाऊ, प्रेयसी, बायको अशी अनेक माणसं असतात जीवापाड प्रेम करणारी जीव लावणारी, तितकाच जीव आपला ही असतो.

आता तूम्ही म्हणाल याचा आत्मा अनंतात चैतन्य फुलून बहरतोय याला कुठलं प्रेम म्हणायचं, हे प्रेम नक्कीच वेगळं होत, जस श्रीकृष्णाचं राधेवर होतं, मिरेच श्रीकृष्णावर होतं, निस्वार्थी, निस्सीम कुठलाही मोह माया नव्हती त्या प्रेमावर, "जैसे कि राधे बिना क्रिष्ण कहा."

तसच काहीसं माझं होत, तुलना श्रीकृष्णाशी किंवा राधेशी करायची नाही पण अगदी तितकंच खरं निस्वार्थी प्रेम होतं.

हे सगळं वाचून मी खरंच अनंतात विलीन झालोय अस समजू नका. मी इथेच आहे, इथे म्हणाल तर कुठे ? जो हे वाचतोय तोच मी आहे, आणि जे हे लिहिलंय तोच मी आहे, आता तुम्ही विचार कराल, मी कुठे आहे ? आता पुन्हा वाचा आणि तो मी स्वतः आहे अस समजा, मग कळेल खरा मी कोण आहे, आणि तो कुठे आहे ?

वास्तविकते कडून कल्पनिकते कडे जाताना माणूस खऱ्या अर्थाने बदलतो का ? बदलत असेल पण तो तितकाच खरा ही असेल, कारण विचारांची गाडी धावत असते तिला थोडं आचरणात आणलं की थांबते ! मी थांबलो तिथून खरा प्रवास सुरु झाला आणि "अनंतात चैतन्य फुलून बहरत असणारा आत्मा पुन्हा जिवंत झाला," तिच्या सोबतीने आज तो बहरतोय, नदी काठी पाण्यात पाय सोडून बसतोय, कधी हसतोय, कधी रडतोय पण जीवापाड प्रेम करतोय, अगदी तसच.

"जैसे कि राधे बिना क्रिष्ण कहा."

    "मीरा का हैं क्रिष्ण सखा."

- कृष्णा जोशी

जगता जगता राहून गेलं ...

           एकदा बघ विचार करून तिथे स्मशानात त्या सरणावर माझाच देह असेल, म्हणजे अगदी कालपर्यंत तुझ्या सोबत हसत खेळत असलेलो मी आज तुला अनेक आठवणी देऊन तिथे शांत निजलेलो आहे, ओळीत मांडायचं झालं तर..

"दुःख कुठलेच नव्हते
शांत निजलो होतो,
तुझ्या अश्रूंनी मी
चिंब भिजलो होतो,
तसा अनेकांसाठी मी
तिथेच संपलो होतो,
तुझ्या आठवणीत मी
आता कायमचा विसावलो होतो."

            असच काही जीवन जगता जगता घडून जात, कोणी आठवणीत राहून जात कोणी विसरून जात.

"शेवटी आठवणीच असतात
श्वास थांबतो उरतो देह
मोक्ष नाही आत्मा तल्लीन
आसक्त जीवनाचा सोडावा मोह"

                      जीवनात मोह खूप काही करून घेतो, मला मोह होता तुझाच, तुझ्या श्वासांत विरण्याचा तुला नेहमी पाहत राहण्याचा मी म्हणायचो बघ "तू हसताना किती गोड दिसतेस, जणू आकाशातील चमचमणारी चांदणी भासतेस."   आज तिथेच विसावणार मी, इथेही तूच सोबत होती आणि तिथे ती चांदणी, अस म्हणतात माणूस मेल्यावर आकाशातला तारा होतो जर खरंच तारा होत असेल तर मला त्या चांदणी शेजारी बघ जिच्यात तुला मी पाहायचो कारण देवाकडे मी शेवटची ईच्छा तीच मागितली होती, मला माहीत होतं सप्तपदी घालून सात जन्माचं वचन घेऊ शकणार नाही मी, पण जन्मोजन्मी तुझ्या सोबती तिथे तारा बनून राहील हे तर नक्की, मी गेल्यावर तू रडशील की नाही माहीत नाही पण, जेंव्हा जेंव्हा आठवण येईल तेव्हा फक्त आकाशात पहायचं आणि त्या ताऱ्याकडे पाहून हसायचं म्हणजे माझा या देहातून अनंतात गेलेल्या आत्म्याला चैतन्य फुलेल तुझ्या हास्याचे.


क्रमशः ...

आई

आई 

हृदयाची हाक 

निशब्द जाग

परमात्म्याचे नाव

आई

नसे केवळ काय 

ओंजळभर माया

गगन भरारी 

पंढरीची वारी 

आई 

आभाळ माउली 

दुधाळ साऊली

विधात्याच्या कृपेचं

निर्भेळ वरदान

- कृष्णा जोशी 

कधी ती

कधी ती झुळूक वारा
कधी ती पाऊस वारा
कधी ती पाखराचे बोल
कधी ती अबोल
कधी ती आकाश दर्याहून खोल
कधी ती माझीच गझल
कधी ती वाट दाट धुक्याची
कधी ती स्वच्छंदी जगेल
कधी ती प्रेमात पडेल
कधी ती नात्यांना जपलं
कधी ती स्वप्न माझे
कधी ती भास असे
कधी ती भेटेल
मनाच्या गावात
कधी ती स्वप्न उतरवेल सत्यात.

- कृष्णा जोशी

स्पर्श

हाताच्या स्पर्शाने लाजाळूने लाजावे
खुलून कळी फुल गंधीत व्हावे
आजचे अनुभव उद्या आठवणीत विरावे
आनंद कोणाला मोजता आले
मोजल्या का कोणी वेदना कधी
कुठल्या स्पर्शास भावना कुठली
पहिला स्पर्श असतो आईचा
नवजात जन्मलेल्या बालकाला
दुसरा स्पर्श बाबांचा
जबाबदारीचं ओझं घेतलेल्या हातांचा
ही भावना असते प्रेमाची मायेची
कधी स्पर्श होतो वासनेचा हा
देह कुस्करून टाकणाऱ्या राक्षसांचा
कधी स्पर्श होतो प्रेमाचा
अंगावरी काटा शहारणारा
देहात चैतन्य फुलवणारा
खरा स्पर्श तो निसर्गाचा
सोनेरी उन्हाचा कवडसा सावलीचा.

- कृष्णा अच्युतराव जोशी
अहमदनगर

दिवाळी

पुन्हा आली आज दिवाळी
नातीगोती हरवलेली
तुम्हीच सांगा रसिक प्रेक्षक हो
राहिली का दिवाळी पुर्वीसारखी रंगलेली,

चार आठ दिवस आधी
धामधूम असायची दिवाळीची
चकल्या करंज्या लाडू चिवडा
आई आमची करत असायची,

शेजारच्या काकूंना सुद्धा
आई आमची मदत करायची
हल्ली कुठे राहिला शेजार
काकू देखील शिकल्यात फराळ,

खरी मज्जा तेव्हाच होती
पहाटे उठून अभ्यंग स्नानाची
उटणे लावून अंगाला
किलोभर मळ काढण्याची

हल्ली उठतात आठ वाजता
दिवाळी आहे म्हणे
करा तयारी फराळाची
अहो कसली आली दिवाळी
उत्सवात होत असायचे सण
मज्जा आता हरवली,

फराळ घेऊन रामबंधु चितळे आले
आपल्या खरेदीचे मुहूर्त लक्ष्मी पूजनावर गेले
नातीगोती विसरलेत हो सारे
बंद दारा आड होती दिवाळी
मनात फुटतात उत्सवांचे फटाके.

© कृष्णा अच्युतराव जोशी
अहमदनगर

मृत्यू

आता जगायाचे असे माझे
किती क्षण राहिले
प्रत्येक क्षणाला माझे श्वास
मी तुझ्या श्वासात मोजले,

उरलो किती मी माझा
प्रश्न मला भेडसावत आहे
आता जगायाचे असे माझे
किती क्षण राहिले,

जीर्ण देहाचे जरी तुकडे झाले
प्रत्येक तुकड्यात तूझ्या सोबतीचे
श्वास आहे,

जरी सरणावर पेटली चिता माझी
त्या आगे मधूनी मी तुला पाहत आहे

तू तेव्हा अश्रू ढाळू नकोस
तुझ्या हास्यात माझा श्वास अडकला आहे,

उरली जरी राख माझी
तुझ्या हाताने गंगेत सोडून दे
राखेत वाहून गेलो जरी मी
खरा मी तुझ्यात उरलो आहे.

- कृष्णा जोशी

तू पुन्हा येऊ नकोस

भाव मनीचे जागवाया

आठवणीत रमायला

तू पुन्हा येऊ नकोस,

विसरतोय तुझ्या आठवणींना

तु दिलेल्या विश्वासांच्या तड्याला

तू पुन्हा येऊ नकोस,

स्वप्नात पहिलेल्या तुझ्या गोड रुपाला

तुझ्या निरागस हास्यातुन

माझ्या मनाला भाळवायला 

तू पुन्हा येऊ नकोस,

तुला शोधायला नजर माझी 

तरी देखील फिरत असते

चंद्र ता-यांकडे पाहुन आठवण 

तुझी रोज येत असते,

तुला विसरण्याचा प्रयत्न मी करतोय

तुला विसरण्याकरता रोज कविता करतो

अन् त्या कवितेत तुलाच आठवतोय,

तू पुन्हा येऊ नकोस

भाव मनीचे जागवाया

आठवणीत रमायला

तू पुन्हा येऊ नकोस.

© कृष्णा जोशी

आरसा

तुझ्या घरातला तो नक्षीदार आरसा
त्यात तुझी छबी मला रोज दिसायची
तू स्वतःलाच आरश्यात पाहून निहरायचीस
दिसली असेल चोरून तुला पाह्तानाची माझी छबी 
पण एक मात्र तू रोज त्याच वेळेला
आरश्या समोर उभी असायची
कधी वेणीची बट सावरायची
कधी डोळ्यांत काजळ भरायचीस
अन कधी त्या गुलाबी ओठांवर
लालीचा रंग चढवायचीस
हे मात्र खरं कि तू हे
माझ्याचसाठी करायचीस
नाही दिसलो कधी मी दारात उभा कि
तू कावरी बावरी व्हायचीस
हि सगळी गंम्मत तुझ्या त्या
नक्षीदार आरश्याची असायची.

- कृष्णा जोशी

जुने लेखक आणि त्यांचे विचार

          एकदा सहज Youtube वर गाणे ऐकत होतो आणि एक गाणं सुरू झालं सुरुवातीला मला वाटल प्रेम गीत आहे पुढे ऐकल्यावर लक्षात आलं ते तर विरह गीत आहे जे कवी ग्रेस यांनी लिहिलेलं आणि हृदयनाथ मंगेशकरांनी संगीतबद्ध केले आहे, गीत असे होते

ती गेली तेव्हा रिमझिम
पाऊस निनादत होता
मेघांत अडकली किरणे
हा सूर्य सोडवित होता,

पहिल्या 4 ओळीत वाटत हे प्रेयसीसाठी लिहिलं असावं पण ह्या गीताचा खरा अर्थ पुढच्या 4 ओळीत समजून येतो

ती आई होती म्हणुनी
घनव्याकुळ मीही रडलो
त्यावेळी वारा सावध
पाचोळा उडवित होता,

ती गेली कोण प्रेयसी नाही हो, ती गेली ती आई होती आणि तिच्या साठी घनव्याकुळ मी रडत होतो
म्हणजे जिथे आपण  पहिल्या चार ओळींमध्ये आपलेच तर्क लावत बसतो तिथे वरच्या चार ओळी मनाला भावुन टाकतात इथे समजते जुन्या लेखकांची विचारशक्ती, पुढे काय म्हणतायेत

अंगणात गमले मजला
संपले बालपण माझे
खिडकीवर धुरकट तेव्हा
कंदील एकटा होता.

बाल वयात आपल्यासाठी प्रिय आई असते आणि नेमकं त्याच वयात ती जाण्याने बालपणच हरवून जातं, आणि तेच आपल्या लेखणीतून किती सहजतेने आजूबाजूच्या सगळयाच गोष्टी मांडून टाकल्यात,

ह्या कवी ग्रेस यांच्या ओळी मला फारच भावुन गेल्या आहेत, जिथे आपली विचारशक्ती संपते तिथे यांचे विचार सुरू व्हायचे, जुने लेखक प्रभावी आहेतच आणि जुने लेखक वाचत रहा,
असे अनेक किस्से आहेतच पुढे नक्कीच सांगेल, आता पुरता राम राम.

- कृष्णा जोशी, अहमदनगर

https://www.instagram.com/kinchit_kavi/

शोध माणसातल्या माणुसकीचा

शोध माणसातल्या माणुसकीचा ...

विचार करायची गोष्ट आहे ...

स्वार्थी झालयं जग आता
कोणालाच नाही कोणाची पर्वा
माझा मीच आहे खरा
असा दिसतोय माणुसकीचा चेहरा,

कसा घेणार ना आपण
शोध माणसातल्या माणुसकीचा
प्रत्तेकाचा रंग वेगळा,

हिंदू, मुस्लिम, शिख, ईसाई
सारेच आपण एक म्हणतो
खोटे पणा हा सारा
जाती जातीत आपण भांडतो,

कसा घेणार ना आपण
शोध माणसातल्या माणुसकीचा
प्रत्तेकाचा रंग वेगळा,

सापडेल माणुसकी तिथे
जिथे नसेल जात पात
जिथे नसेल कोणताच धर्म
जिथे असेल मानवता खरा धर्म.

- कृष्णा जोशी, अहमदनगर

मी का नाही

आपल्याच आयुष्याचे गणित
कधी स्वतःला उलगडत नाही
नाकारलेच कोणी तर
विचारतो मी का नाही,

हवं असतं सगळं काही
हवी असतात माणसे ती
नाकारलेच कोणी तर
विचारतो मी का नाही,

असतात स्वप्ने मोठी
साकारत प्रत्तेक नाही
नाहीच साकारली तर
विचारतो मी का नाही,

जीवनात सुख दु:ख असते

असतात अनेक अडचणी
नाहीच मिळाले सुख तर
विचार करत बसु नका
मी का नाही, मी का नाही.

- कृष्णा जोशी, अहमदनगर

असेही एकदा व्हावे

असेही एकदा व्हावे
तू त्या वळणावर भेटावे
ढग दाटून यावे धुंद पावसाने बरसावे
चिंब चिंब तू अन मी भिजावे
अलगद त्या थेंबाने तुझे ओठ स्पर्शावे
धुंद या भिजतच राहावे ,

असेही एकदा व्हावे
मी येते सांगून
तू निघून जावे
तुझी वाट पाहत
मी त्या वळणावर बसावे

असेही एकदा व्हावे
दुःख तुझे, अश्रू माझे असावेत
सोबतीने तुझ्या मी खूप रडावे
अश्रूंच्या हुंदक्यात दुःख तू विसरावे

असेही एकदा व्हावे
लिहिलेल्या असाव्यात मी
अनेक कविता डायरीत माझ्या
तू तिचे शेवटचे कोरे पण निघावे


असेही एकदा व्हावे
तुझी चाहूल वाटावी
तुझे पाऊल वाजवे
तुझी भेट व्हावी
तू समोर उभी असावी
ते कोरे पण भरून निघावे

असेही एकदा व्हावे.

- कृष्णा जोशी 

रिकामा खिसा

पराकोटीचे कष्ट उचलले
नेत्याच्या त्या मागे फिरले
गल्ली गल्ली अन् फिरले वार्ड
उरले तुम्हास कार्यकर्त्यांनो काय

साहेब दादा भैया मेंबर
अनेक त्यांना दिले नाव
ताईसाहेब वाहिनीसाहेब आईसाहेब
अनेक त्यांना दिले नाव
उरले तुम्हास कार्यकर्त्यांनो काय

दोन वेळचे मिळाले भोजन
गाडीमधून साहेबाच्या चक्कर
तुम्हास मिळाले काय

त्यांनी कमावला बक्कळ पैसा
गाडी घोडी आणि बंगला
नाही कुठला तुम्हाला नोकरी-धंधा
कार्यकर्ता म्हणूच तू रहा

रिकामा खिसा घेऊ तू नेत्या मागे फिरत रहा
रिकामा खिसा घेऊ तू नेत्या मागे फिरत रहा.

एकटेपणा

एकटेपणा आयुष्यभर
आपल्या सोबती आहे
त्याची जाणीव होते
जेव्हा मन उदासीन असते
सोबती कोणी नसते
ओढ कोणी तरी आपल
जवळच असाव अशी असते
मन मात्र एकट्यानेच जगत असते,

भरलेल्या माणसांच्या गर्दीत
हसत हसत विश्वासघात होतो
तेव्हाही मन एकटे असते
चार दिवसांच्या आनंदा नंतर
जेव्हा सारी शांतता असते
तेव्हाही मन एकटे असते

मनात जेव्हा विचारांचा
काहुर माजतो
मनातले शब्द जेव्हा
कागदावर उतरतात
तेव्हाही मन एकटे असते

जन्म एकट्याने मृत्यु एकट्याने
धन, दौलत सोबती काहीच नसते
मृत्यु नंतर सरणावरती धड
आपले एकटे असते.

- कृष्णा जोशी
http://www.Instagram.com/kinchit_kavi

मैत्रीच्या विश्वात

मैत्री म्हणजे काय वो ?
"मैत्री" म्हणजे आयुष्याच्या पुस्तकातलं एखादं छानसं जाळीदार पान आहे.
जसंजसं त्याचं आयुष्य वाढत जातं तसंतसं त्याच्या सुंदरतेला तेज चढत जातो.
मैत्री करणं सोपं असत पण ती टिकवणे अवघड, मैत्रीत राग लोभ, सुख दुःख , प्रेम या सगळया गोष्टी येतात मग त्यातून मैत्री टिकवणे म्हणजे खरी मित्रता, मैत्री वाऱ्याची झुळूक आहे अनेक नाते जोडून जाते अनेक नाते सोडून जाते, आपल्याला हवे तिकडे घेऊन जाते, मग कॉलेजचा कट्ट्यावर काढलेले ते दिवस आता पुन्हा येतील की नाही माहीत नाही, पण नकळत झालेली रुसवे-फुगवे आज आठवली तरी मनाच्या कोपऱ्यात कुठेतरी बरे वाटते आणि गालावर छान खळी खुलते, तीच हि मैत्री.

मैत्री मध्ये गैरसमज हा सगळ्यात महत्वाचा दुवा आहे. केव्हा,कुठे, कधी कसा मैत्री त गैरसमज निर्माण होईल काहीच सांगता येत नाही.पण जर एकमेकांना वर विश्वास असला तर मग गैरसमजला मैत्रित स्थान नाही. मैत्री ही बंधन कारक नको.
मैत्रीत "विश्वास" "त्याग" आणि एकमेकांशी मन मोकळे असणे खूप गरजेचे आहे, कारण मैत्रीचं नातं भावनेशी जोडलेलं आहे,  ह्या मुळेच मैत्री खूप काळ टिकून हि राहते.
मैत्रीला बंधन नाही मैत्री कोणाशीही होते, आपल्या मैत्रिचा ठेवा हा सर्वांनी असाच जपुन ठेऊ. मैत्रीच्या विश्वात आपण इतके रमून गेलो असतो की दुरावण्याच्या कल्पनेने अंगावर अगदी काटा उभा राहतो. त्या आठवणी इतक्या गोड असतात कि त्यांना मन कधी दूर जाऊच देत नाही, म्हणूनच मैत्रीच नातं रक्ताच्या नात्यापेक्षा अमूल्य आहे. म्हणूनच मैत्रीच विश्व खूप खोल आहे.

कितीही नाकारली तरी मैत्री होते
अनोळखी असलो तरी मैत्री होते
नसतो इथे हेवा-देवा मैत्र असतो
फक्त आपण तेव्हा,
नसते सजवायची नसते गाजवायची
मैत्रीची नाती रुजवायची असते.

                                                                                          - कृष्णा जोशी

https://www.instagram.com/kinchit_kavi/?hl=en

या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे.

या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे.

  
            या जन्मावर या मरणावर शतदा प्रेम करावे ह्या ओळी खरंच मनाला स्पर्शुन जातात, ९ महिने ९ दिवस आईच्या पोटात राहुन आईनेही यातना सहन करुन आपल्याला जन्म दिलाय आणि या आपल्या आयुष्यावर आपल्याही पेक्षा जास्त प्रेम कोणी केल असेल तर तेही आईने म्हणुनच या जन्मावर शतदा प्रेम करा,

          जीवन ही रंगभूमी आहे. जीवन दोन घडीचा डाव आहे तो एक संघर्ष आहे अश्या अनेक व्याख्या जीवनाच्या आहेत, जगणे हा जीवनाचा अनुभव आहे जीवनात चढउतार असणार जीवन म्हणजे उन-सावलीचा खेळ असतो, खरे म्हणजे जगण्याइतके आनंददायक जीवनात काहीच असु शकत नाही.

            जीवन ही मानवाला लाभलेली अमोल देणगी आहे, तिचा चांगला उपयोग करणे महत्वाचा आहे, क्षुल्लक दु:खाने व्यथित होऊन शोक करत बसण्यापेक्षा, त्याचा चांगला उपयोग करावा,त्याने एखाद्या आंधळ्याचा डोळा व्हावे, लंगड्याचा पाय व्हावे, अनाथाचे पालक व्हावे, दुस-याला आनंद द्यावे, दुस-यासाठी जगावे.

         आयुष्याचे चीज व्हावे
         जीवनाचे गीत व्हावे
          एैसेची जगत रहावे
    या जन्मावर शतदा प्रेम करावे.

           जगावे, जगु द्यावे, जगता-जगता जीवनाकडे पहावे, जमेल तेवढे जाणावे या जाणिवाचे गाणे गुणगुणत पुढे जात राहावे.

           जीवनात प्रवेश करणारा खोटेपणा निपटून काढला व साधे सरळ जीवन जगण्याचा प्रयत्न केला तर सत्यम शिवम सुंदरम असे जीवनाचे ब्रह्म रुप दिला की चार पिढ्यांचे आर्शीवाद देणारा भिक्षू, शाळेच्या प्रांगणात बालगोपाळांच्या कंठातुन पडणारे प्रार्थनागीत अशा अनेक अंगांनी नटलेले सजलेले हे जीवन किती विलोभनी आहे.

अशाच कितीतरी गोष्टी जगण्यासाठी उत्साह, प्रेरणा देतात म्हणुनच या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे.

- कृष्णा जोशी, अहमदनगर
( instagram | @kinchit_kavi )

https://www.instagram.com/kinchit_kavi/?hl=en

स्पर्श

स्पर्श 

प्रेमाचा, मायेचा, वात्सल्याचा

जन्मदात्या माझ्या आईचा

प्रेम, ममता सदैव पाठी तिची छाया

मायाळु माझी माय

प्रेमळ तिची माया,

स्पर्श 

माझ्या बाबांचा 

बोट धरुन चालायला शिकवलस

कठोर होऊन आयुष्यात 

ऊभ राहायला शिकवलस

राबराब राबलास कधी नाही थकलास

असाकसा रे बाबा तु कधिच नाही रडलास

तुच शिकवलस काटयातुन वाट कशी काढायची

अन् आयुष्याला दिशा कशी दाखवायची

स्पर्श आईचा अन् बाबांचा.

                      शब्द - कृष्णा जोशी

मला तुझ्या आठवणीतील कविता व्हायचय

मला तुझ्या आठवणीतील
कविता व्हायचय
नसेल तुला आवडत मी
तरी देखील प्रेम करायचय
मला मात्र तुझ्या आठवणीतील
कविता व्हायचय

रोज तुझ्या आठवणीत मन रमवायचय
तुझ्या निरागस रुपाला गोंजारायचय
मला मात्र तुझ्या आठवणीतील
कविता व्हायचय

तुला माझी होताना पाहायचय
तुझ्या स्मित हास्यात मनाला शहारायचय
तुझ्याकडे पाहतच राहायच
मला मात्र तुझ्या आठवणीतील
कविता व्हायचय

अन् अशीच तुझ्या आठवणीतील
कविता व्हायचय.

© कृष्णा जोशी

आठवण

कित्तेक रात्री आठवणीत काढल्या
क्षणोक्षणी जुळवत स्वप्नी मने
कधी असे चंद्र-तारे साथीला
जागवत आठवणींचे मनी शहारे
का दिले तु दुखः अर्धावरती सोडुन सारे
पुन्हा तुटतील का तारे गाऊ प्रेम गीत प्यारे
ग सखे विसर हे दुखः सारे
होऊ एक जग आपले सारे
मारुन घट्ट मिठी गाऊ प्रेम गीत प्यारे .

                   ✍  कृष्णा जोशी

मोबाईल आरती

जय देव जय देव
जय मोबाईल देवा
आरती ओवाळु रात्रं दिवसा
जयदेव जयदेव जय...

व्हाॅट्स अॅप मध्ये मुल
गुंतुन राहती चॅटींग मध्ये
वेळ घालती
जयदेव जयदेव जय...

फॅसबुकवर पोस्ट टाकती
पाच पाच मिनिटाला लाईक पाहती ...
जयदेव जयदेव जय...

ईंस्टाग्राम ला फोटोचा
वर्षाव करतात,
मुलींचे फोटो लाईक
करतात ..
जयदेव जयदेव जय...

वाकड तोंड करुनी
मुली काढतात सेल्फी
कोणी कमेंट करतो का?
टवकारुन पाहतात ....
जयदेव जयदेव जय...

मोबाईल आमचा रोजचा
सोबती त्यावर काॅल करुन
बोलती गर्लफ्रेंड पोरांची ...
जयदेव जयदेव जय...

मित्रांनो थोडा मोबाईलला
आराम द्या त्यात पण
जीव आहे, थोडा वेळ
पुस्तक काढुन अभ्यास करा
अभ्यास करा ...
जयदेव जयदेव जय....

जय देव जय देव
जय मोबाईल देवा
आरती ओवाळु रात्रं दिवसा
जयदेव जयदेव जय...

© कृष्णा जोशी

कृष्णा कुठे हरवलाय तु..

कृष्णा कुठे हरवलाय ... अरे कृष्णा कुठे हरवलाय तु ...

द्वापारयुगात वावरणारा वस्त्रहरणापासुन वाचवणारा द्रौपदीचा भाऊ तु
कलियुगात पुन्हा जन्म घेवुन आई - बहीणीची अब्रु वाचीव तु,
या युगात कसले आलेत भाऊ ईथे सख्खाच झालाय वैरी
बापा पासुन परक्या पर्यंत ईथे करतात वस्त्रहरण सारे,
जगणार कशी ही माय - बहिण सांगणारे तु सांगणारे तु
कृष्णा ... अरे कृष्णा ... कुठे हरवलाय तु ...
ईथे पाहुन अंधळे झाल्या सारखे लोक वावरताय सारे
कोण जन्म घेणार वाचवाया अब्रु सांगणारे तु .. सांगणारे तु ,
कृष्णा ... अरे कृष्णा ... कुठे हरवलाय तु ...
दिवसांगणिक अनेक बलत्कार करुन
ते न्यायदेवतेच्या साक्षीने मुक्त श्वास घेऊन ते फिरताय,
पिडेने त्या घुटमळतेय माय - बहिण यांना न्याय कोण देणार.
सांग ... अरे सांग ... कृष्णा ... अरे कृष्णा ... कुठे हरवलाय तु ...
पुन्हा तु जन्म घे ह्या पापी लोकांना शिक्षा दे
आई - बहिणीला न्याय दे कृष्णा पुन्हा तु जन्म घे पुन्हा तु जन्म घे.

                                          ✍ शब्द - कृष्णा जोशी

शब्द

शब्दांचा प्रवास शब्दांनी केला की
शब्द ही कवितेचा रुपाने धावतात,
मग त्या शब्दातच आपुलकी राहते
शब्दात सर्वांना बांधता पण येते,
कारण प्रेत्तेकाचा प्रवास हा शब्दावरुन
शब्दावर येऊन थांबलेला असतो,
मग प्रेम, माया, आपुलकी, बंधन
राग, लोभ, ह्या क्रिया शब्दातुन उमटतात,
शब्दाने शब्दाला धरलेल आहे
आपणही शब्दातच गुंतुन राहायच.
मग त्या शब्दातुन केलेली कविता
प्रत्तेकाच्या मनात त्या शब्दांनी भावलेली असेल.

                        ✍शब्द :- कृष्णा जोशी

पाऊस

हा लाघवी पाऊस
मनात रिमझिम करतो
कधी थोडासा तर कधी
मुसळधार  बरसतो,

विरुण गेल्या तुझ्या
भेटीचा आनंद घेऊन येतो
तुझ्या हास्या सारखा
हा धुंद पाऊस,

तुझ्या केसात रंग
बावरा हा पाऊस
तुझ्या ओठांत उन्मन
हा पाऊस,

तु आणि तु
फक्त पाऊस
तुझ्या मिठीने
मी ही फक्त पाऊस.

         ✍ शब्द - कृष्णा जोशी
              दि. 11-09-2017

मैत्री

न जाणे कुठुन कसा देव
मैत्रीचे नाते जुळवतो,
अनोळखी माणसांना
हृदयात स्थान देतो,
त्यांना जिवाचे जिवलग
मित्र बनवतो,
न जाणे कुठुन कसा देव
मैत्रीचे नाते जुळवतो.

आयुष्यभरासाठी क्षणाक्षणाची
संगत ती मैत्री देते,
ठेचकाळुन पडताना सावरताना
हात देते ती मैत्री,
सुखदुख:त एकत्र भिजलेली
नाती असते ती मैत्रीे,
जन्मांतरीच्या साथीचे आश्वासन
असते ती मैत्री,
निखळ, निरलस, निरपेक्ष निराकार
असते ती मैत्री,
आदी पासुन अंत:पर्यंत शब्दनिर्बंध
अशी असते मैत्री.

मैत्री दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा.

                      शब्द - कृष्णा जोशी

रिमझिम पाऊस

रिमझिम रिमझिम बरसतो,
चिंब चिंब भिजवतो पाऊस,
कधी विजेच्या कड कडाटासह,
कधी आभाळाच्या गड गडाटासह,

तो बरसत असतो रिमझिम रिमझिम,
निसर्गाच्या हिरवळीतुन वा-यांच्या झोतासह,
तर कधी कधी मुसळधार धारांसह,
तर तो पाऊस तो पाऊस असाच बरसत असतो,
कधी रिमझिम तर कधी मुसळधार धारांसंग.

                           ✍ शब्द - कृष्णा जोशी
                                दि. 20-07-2017

गुरु

ज्ञानाचा महासागर
अखंड वाहणारा झरा
म्हणजे गुरु,

कर्तव्य आणि निष्ठा
भक्ती आणि श्रद्धा
म्हणजे गुरु,

वात्सल्य आणि विश्वास
आदर्श आणि मुर्तिमंत
प्रमाणतेचे प्रतिक
म्हणजे गुरु,

ज्ञान देणारे
शिक्षा देणारे
शिष्याला घडवणारे
म्हणजे गुरु,

आयुष्याच्या सोबतीने
शेवटच्या श्वासापर्यंत
क्षणोक्षणी आठवणारे
म्हणजे गुरु.

माझ्या सर्व गुरुंना
गुरुवर्यांना गुरु पोर्णिमेच्या
हार्दिक शुभेच्छा व साष्टांग दंडवत.

                           शब्द :- कृष्णा जोशी

विठ्ठल दर्शन

विठ्ठलाच्या दर्शनास भक्त
आज वेडे होती सर्व,
वारकरी वारकरी त्यांस
म्हणत असी सर्व,
मैलोमैली दिंडी मध्ये
गाऊनी अभंग चालत असे
होऊनीया विठ्ठल नामात दंग,
चंद्रभागेच्या तीरावरती
संत गोळा होई विठ्ठल नामाच्या
गजराने मन तृप्त होई,
चंद्रभागेच्या स्नानाने होई
सर्व पुण्यवंत, होई सर्व पुण्यवंत,
सावळा विठ्ठल माझा
भाळी चंदनाचा टिळा
तुलसीहार गळा काशे पितांबर,
विठ्ठलाच्या दर्शनाने भक्तगण
होई धन्य, भक्तगण
होई धन्य.

                                 शब्द - कृष्णा जोशी
                                   दि. 04-07-2017

विठ्ठल दर्शन

विठ्ठलाच्या दर्शनास भक्त
आज वेडे होती सर्व,
वारकरी वारकरी त्यांस
म्हणत असी सर्व,
मैलोमैली दिंडी मध्ये गाऊनी
अभंग चालत असे होऊनीया
विठ्ठल नामात दंग,
चंद्रभागेच्या तीरावरती
संत गोळा होती विठ्ठल नामाच्या
गजराने मन तृप्त होई,
चंद्रभागेच्या स्नानाने होई
सर्व पुण्यवंत होई सर्व पुण्यवंत,
सावळा विठ्ठल माझ्या
भाळी चंदनाचा टिळा
तुलसीहार गळा काशे पितांबर,
विठ्ठलाच्या दर्शनाने भक्तगण
होई सर्व धन्य, भक्तगण
होई सर्व धन्य.

© कृष्णा जोशी
दि. 04-07-2017

वारा

खरंतरं आज काही
लिहायच मनात नव्हंत,
पण या सुटलेल्या गार
वा-याने स्पर्श तुझा जाणवला,
आकाशात तुझ्या आठवणींचा
तुटता तारा दिसला होता,
चंद्राच्या कोरी मध्ये
तुझा हसरा चेहरा होता,
वा-याच्या झोताने दिलेला
तुला पाहण्याचा ईशारा होता,
माझ्या डोळ्यात तुझे रुप
मनात साज श्रृंगार होता,
वा-याच्या प्रवाहा सोबत
स्पर्श तुझाच होता.

                  शब्द - कृष्णा जोशी

शांत अशांत मी

काळोख अंधा-या रात्री,
शांत अशांत मी.
गार हवेच्या प्रवाहा सवे,
शांत अशांत मी.
दाटलेल्या ढगां सवे,
शांत अशांत मी.
रिमझिम बरसणा-या
पावसाच्या सरी सवे,
शांत अशांत मी.
विजेच्या कडकडाटा सह
ढगांच्या गडगडाटा सह,
शांत अशांत मी.
आठवणींच्या विरहा सवे,
शांत अशांत मी.

© कृष्णा

मनातील गुढ

हरणी सारखे डोळेे तुझे,
गुलाबी तुझे गाल,
ओठांवरची लाली तुझी,
करते मन घायाळ,
निरागस सौंदर्य तुझ,
तारुण्य रुप,
कस सांगु मी तुला,
तुझीया रुपाचे मनातील माझ्या गुढ.

                         ✍ कृष्णा जोशी
                          दि. 4-5-2017

मन

मनात तुझ्या मीच होतो,
फक्त तु बोलायच राहुन गेलीस.
नजरेत मला तुझ्या सामावुन,
प्रेम व्यक्त करायच राहुन गेलीस.

© कृष्णा

साथ

माझी साथ अखंड
तुझ्या सोबती आहे,
तु माझ्या सवे असण्याची
मला जाणीव आहे.

माझ ही वेड मन
तुझ्याच साठी झुरतय,
तु त्याला साथ द्यावी
त्याच साठी धडधडतय.

                ✍ कृष्णा जोशी

चाहत

हमे तो सिर्फ आपकी चाहत थी,
पर चाहत ने भी गुमराह कर दिया.
पता भी नही कब हमे,
उसकी चाहत ने गुमशुदा कर दिया.

                    ✍ कृष्णा जोशी
                    दि. 27-04-2017

राह

हम उसकी राह में कुछ ऐसे मुस्कुरा रहे थे,
वो मुस्कान भी कुछ कातील सी थी.
कंबक्त ए दिल कि धडकने जोरो से धडक रही थी,
जो हमे उसकी याद आ रही थी.

                              ✍ कृष्णा जोशी
                              दि. 27-04-2017

नजरे

आप कि नजरे हमें बस कातिलाना कर गई,
चेहरे का वो रंग होश हवा कर गई,
डिंम्पल वाली मुस्कराहट तुम्हारी
दिल मैं बस गई,
आप कि नजरे बस आप कि नजरे
हमे कातिलाना कर गई.

                                  ✍ कृष्णा जोशी

प्रेम, अहंकार

प्रेम माझे तुजवर जडेल जेव्हा केव्हा,
अहंकार दुर करेल तुझा तेव्हा तेव्हा,
अंधारात ही तेव्हा तुजला प्रकाश भासेल,
अंधारात तेव्हा पणती नसता आपल प्रेमच
प्रकाश साचेल.

                                 ✍ कृष्णा जोशी

''तु'' कोण. ''मी'' कोण.

एकांतात बैसोणी मी,
तुज स्मरत असे दिन दिन.
आठवणीत तुझीया मी,
तुज स्मरत असे दिन दिन.

तुज न वाटे काही ,
आठवणींचा माझ्या कळवळा.
ठावुक नसता तु कोण,
प्रेम करतो तुजवर मी पण.

पण भेटशील तु मला जेव्हा,
तेव्हा कळेल तु कोण. मी कोण.

प्रिये ''तु'' कोण.''मी'' कोण.

                           शब्द - कृष्णा जोशी

न भेटलेली ती

सापडेल तीही ...
शोधेल मीही ...
कवितेचे शब्द ती ...
लिहीणार शब्द मी ...
ती आणि फक्त मी ...
प्रेमिका ती न भेटलेली मला ...
प्रियकर मी प्रेम तीच्यावर करणारा ...

शब्द

कवितेचे शब्द माझ्या
तुझ्याचसाठी असतात.

तु गेलीस की तेही
तसेच अबोल होतात.

त्यांनाही जणु माझ्यासारखी
तुझीच सवय लागली.

अबोल ते शब्द पाहीले तुला की
तुझ्याच सौंदर्याचे गुणगाण करतात.

अबोल ते शब्द तुझ्याचसाठी झुरतात
पाहीले तुला की पुन्हा बोलके होतात.
        
                           ✍ © कृष्णा जोशी
                             दि. 12-04-2017

प्रेम व्यक्त न झालेले

मी ही लिहायचो...
ती ही लिहायची...
मी मनातले प्रेम मांडायचो...
ती मनातले भाव मांडायची...
मी तिला निहारायचो...
अन् ती ही मला निहारायची....
लिहीलेले ते शब्द...
मी माझ्या संग्रहात ठेवले...
लिहीलेले ते शब्द...
तीने ही तिच्या संग्रहात ठेवले..
प्रेम आमचे ईथेच व्यक्त होता होता राहीले...
                             ✍ कृष्णा जोशी

होली है

ईश्क मै तेरे हम बवाल हो बैठे,
गुलाबी आॅखो मै तेरे हम डुब बैठे.
रंगों की होली है तेरे ये आॅखो मै,
ईस होली के रंग मै हम डुब बैठे.
                        
✍ कृष्णा

लोकमान्य टिळकांची जीवन यात्रा

    भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील अग्रगण्य राजकीय पुढारी, भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्याचे आद्य प्रवर्तक, भारतीय जनक, गणितज्ञ, खगोलतज्ज्ञ, राजकीय तत्त्वज्ञ, पत्रकार, संपादक, लेखक, वक्ते आणि स्वातंत्र्यसेनानी होते. लोकमान्य या उपाधीने त्यांचा उल्लेख केला जातो.

     जसजसा काळ जातो, तसतसे अनेक नेते लुप्त होतात; पण लोकमान्य टिळकांनी जी शाश्वत मूल्ये मांडली. त्यांचे तेज अजून चमकत आहे. लोकमान्य टिळकांनी चाळीस वर्षे खपून या भूमीत लोकशाहीचा भक्कम पाया घातला. `गीतारहस्य’ लिहून कर्मयोग सांगितला. त्या वेळी असलेली युरोपियन साम्राज्यशाही नष्ट होणे, हे केवळ भारतासाठीच नव्हे, तर अखिल मानवजातीच्या हितासाठी आवश्यक आहे, असे विचार त्यांनी मांडले. `भारताचे स्वराज्य हा काही विशिष्ट जातीपुरता किंवा भारतापुरताच मर्यादित नाही, तर पृथ्वीच्या सहाही खंडांत पसरलेल्या ब्रिटीश साम्राज्याचा किंवा मानवजातीच्या हिताचा प्रश्न आहे’, असा दृष्टीकोन त्यांनी समाजमनावर ठसवला.

           लोकमान्य टिळक यांचे संपूर्ण नाव बाळ गंगाधर टिळक. टिळकांचा जन्म २३ जुलै १८५६ रोजी रत्नागिरी येथे झाला. रत्नागिरी जिल्ह्यातील चिखलगाव हे त्यांचे मूळ गांव. अर्थात, त्यांचा जन्म रत्नागिरीचाच. त्यांचे मूळ नाव केशव पण ‘बाळ’ हे टोपण नावच कायम राहिले. त्यांचे वडील गंगाधर पंत हे सुरूवातीला प्राथमिक शिक्षक पुढे ते शिक्षण-निरीक्षक बनले. लोकमान्य टिळक १० वर्षाचे असताना त्यांच्या वडिलांची पुणे येथे बदली झाली. त्यामुळे टिळकांचे शिक्षण पुणे येथे झाले. पुण्याला आल्यावर लवकरच त्यांच्या आई मरण पावल्या आणि वयाच्या सोळाव्या वर्षी त्यांच्या वडिलांचेही निधन झाले. त्यानंतर त्यांचा सांभाळ त्याचे काका गोविंदपंत यांनी केला. गोविंदपंत स्वतः अशिक्षित असले तरी त्यांनी टिळकांना नेहमी प्रोत्साहन दिले. मृत्यूपूर्वी गंगाधरपंतानी त्यांचा विवाह दहा वर्षाच्या तापीबाई बरोबर करून दिला.

        सन १८७२ मध्ये टिळक मॅट्रीकची उत्तीर्ण झाले. त्यानंतर पुढील शिक्षण त्यांनी पुण्याच्या डेक्कन कॉलेज मधुन केले. याच कॉलेजातून ते १८७७ मध्ये बी.ए. ची परिक्षा उत्तीर्ण झाले.
पुढे सन १८७९ मध्ये ते एल.एल.बी. च्या वर्गात असतानाच त्यांचा आगरकरांशी परिचय झाला. समान ध्येयाने प्रेरित झालेल्या या दोन तरुणांनी ब्रिटिशांच्या पारतंत्र्यातून आपल्या मातृभूमीची सुटका करण्यासाठी लोकजागृतीच्या आणि राष्ट्रोद्धाराच्या कार्यात स्वतःला वाहुन घेण्याचा निश्चय केला.

    विष्णूशास्त्री चिपळूणकर, टिळक व आगरकर यांनी १ जानेवारी १८८० रोजी पुणे येथे ‘न्यु इंग्लीश स्कूल’ ची स्थापना केली. टिळक व आगरकर यांनी इंग्रजी भाषेत ‘मराठा’ (२ जानेवारी १८८१) आणि मराठी भाषेत ‘केसरी’ ४ जानेवारी १८८१ रोजी ही वृत्तपत्रे सुरू केली. आगरकर ‘केसरी’चे तर टिळक ‘मराठा’ चे संपादक बनले. टिळक व आगरकरांनी २४ ऑक्टोबर १८८४ रोजी पुणे येथे 'डेक्कन ऐज्युकेशन सेसायटी' ची स्थापना केली. पुढे एका वर्षाने २ जानेवारी, १८८५ रोजी या संस्थेच्या वतीने ‘फर्ग्युसन कॉलेज’ सुरु करण्यात आले.

     यापुढील काळात सामाजिक सुधारणेच्या प्रश्नावरून टिळक व आगरकर यांच्यात मतभेद निर्माण झाले. त्यामुळे आगरकरांनी २५ ऑक्टोबर १८८७ रोजी ‘केसरीच्या’ संपादकपदाचा राजीनामा दिला व टिळक ‘केसरी’चे संपादक बनले. आपल्या या वृत्तपत्रद्वारे टिळकांनी राष्ट्रीय विचारांचा प्रचार व प्रसार करण्याचे कार्य केले. भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना झाल्यावर टिळकांनी कॉंग्रेसच्या कार्यात भाग घेण्यास सुरुवात केली. महाराष्ट्रात परकीय सत्तेविरुद्ध लोक जागृती घडवून आणण्याचे प्रयत्न त्यांनी सातत्याने केले.

              गणेशोत्सव व शिवजयंती उत्सव सुरु केले. टिळकांच्या नेतृत्वाखाली पहिला ‘शिवजयंती उत्सव’ १५ एप्रिल १८९६ रोजी रायगडावर साजरा केला गेला. या सार्वजनिक उत्सवाच्या निमित्ताने लोकांना एकत्र आणता येईल आणि त्यायोगे त्यांच्यात राष्ट्रवादी विचार व भावना यांचे बीजारोपण करता येईल, अशी त्यांची धारणा होती.

- कृष्णा जोशी